Мәктәпкәчә яшьтәге балаларны космос белән таныштыру
презентация к уроку по окружающему миру (подготовительная группа) на тему
район тәобиячеләре өчен доклад
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
район тәрбиячеләре өчен доклад | 48 КБ |
Предварительный просмотр:
Киң офыкта сары колач җәеп,
Сирпи кояш назлы нурларын.
Ярый син бар безне җылытучы Кызларын һәм батыр улларын!
Кояш. Гаҗәеп нәрсә. Җылытучы, яшәеш, тормыш бүләк итүче, бөтен җиһанны җанландыручы син! Яңа гына туган бала да, шытып чыккан үлән дә, чәчәкләр, үсемлекләр, хайваннар да, кешеләр дә, йөзәр ел буе яшәгән агачлар да, күлләр, диңгезләр дә кояш җылысына мохтаҗ.
Кечкенә чактан ук синең нурларында иркәләнүчеләр без. Кояш чыкса, күңелләр күтәрелә, ә азга гына болыт капласа да, тизрәк күк йөзеннән сине эзлибез. Балалар шигырьләр, такмаклар сөйләп чакыра башлыйлар.
Шулай итеп, бала теле ачылганчы бармаклары белән күләгә ясап, күзләрен кояшта кысып, тәннәренең җылынганын тоеп үзе дә сизмәстән, серле галәм белән, серле галәмнең иң якты йолдызы- Кояш белән таныша башлый. Гәрчә, космос дигән төшенчәне аңлый алмаса да, кояшның бик кирәк икәнен белә.
Әгәр берничә ел элек без балалардан үскәч кем булырга телисез дип сорасак, алар: «Космонавт булырга телибез!»,-дип җавап бирерләр иде. Ләкин хәзерге заманда космонават булу актуаль түгел. Әмма моңа карамастан, чит планета вәкилләре (НЛО), йолдыз сугышчылары балалар караган мультфильмнарның төп каһарманнары.
Уйлап чыгарылган, фантастик кешеләр, фантастик хайваннар балаларда курку хисе уятырга мөмкин. Шуңа күрә тәрбиячеләр өчен космос турындагы белемнәрне, күзаллауларны дөрес итеп аңлата белү бик мөһим.
Нәрсә соң ул космос?
Космос (гарәп теленнән тәрҗемә иткәндә — матур, төзек)- дөнья, материаль дөнья, галәм дигәнне аңлата.
Әлбәттә балалар белән тирә-як табигатьне , тирә-юньне өйрәнгән вакытта космос темасына кагылмыйча үтеп булмый. Чөнки мәктәпкәчә яштәге балалар табигать белән аеруча нык кызыксыналар, төрле-төрле сораулар бирегә яраталар. Балалар бакчасына килү белән төрле-төрле шигырьләр өйрәнеп күк йөзе, кояш, ай, йолдызлар турында җырлар җырлап без балаларны космос белән таныштыруны башлыйбыз, һәм акрынлап аны чын галәмне тасвирлауга кадәр җиткерәбез.
Балалар бакчасында ук космоның төзелеше, без яшәгән планетаның үзенчәлекләре хакында белем бирү бик зарур. Моның өчен информация кечкенәләргә аңлаешлы, гади тел белән әйтеп аңлатырлык, кызыклы булырга , төрле- төрле рәсемнәр кулланылырга тиеш. Белемнәр уеннарда да, сәнгать өлкәсендә дә кирәкле, файдалы булсын. Ә тәрбиячеләр төгәл, кыска, гади, аңлаешлы итеп аңлатырга мәҗбүр.
Космосны күзаллау мәктәпкәчә яшьтәге балалар өчен үзенчәлекле урын алып тора. Балалар бакчасында тәрбия һәм белем бирү программасының бу өлкәдә төп максатлары һәм бурычлары:
— балаларның космос турындагы белемнәрен арттыру;
— без яши торган планетаның уникаль һәм аны өйрәнү мөһим булуын аңлату;
— кешенең космостагы роле(ракета, космик корабль, спутник);
— безнең ил космонавтларының эшчәнлеге белән горурлану(Ю.Гагарин).
Әлбәттә космос турындагы булган белемнәр ныклы булсын өчен тәрбияченең балалар бакчасындагы эшчәнлеге генә җитми. Шулай ук балалар һәм ата-аналар белән бергә, бер фикердә булырга кирәк.
Космосны балалар бакчасында өйрәнүнең этаплары:
— сәнгать төркемнәре булдыру;
— занятияләрне космос темасына юнәлтү;
— яңа китаплар, энциклопедияләр булдыру;
— фотоальбомнар ясау: «Ю. Гагарин — космоска очучы иң беренче кеше».
— ата-аналар өчен космонавтика көнен уздыру планы булдыру, балаларның космос турында белемнәрен арттыру өчен киңәшләр бирү;
— балаларның, ата-аналарның тәрбияче белән берлектә космос темасына карата фотогазеталар ясау, уеннар өчен материаллар булдыру.
-тәрбиячеләр арасында күргәзмәләр, әлеге темага әңгәмәләр оештыру,үзара киңәшләшү.
Кечкенәләр төркемнәрендә бала һәм әйләнә-тирә занятияләрендә күк җисемнәре белән генә чикләнсәк, зурлар һәм мәктәпкә әзерлек төркемнәрендә без космоска юнәлешне якынайтабыз, максатыбызны киңәйтәбез:
-баларның космос, ай, кояш, йолдызлар турындагы сорауларына алар аңларлык итеп җавап бирү. Кызыксынуларына карап, балаларның табигать турындагы белемәрен киңәйтү;
мәктәпкә әзерлек төркемендә
-безнең планета белән таныштыру. Балаларга Җир шары һәм җирдә төрле илләр булуы хакында сөйләү. Картадан файдаланырга: картада һәм глобуста төрле континентларны, илләрне күрсәтә белергә өйрәтү, алар белән кызыксыну тәрбияләү. Дөньяда яшәгән барлык халыклар белән дус яшәүнең, тынычлыкның мөһимлеге турында аңлату; аларның мәдәниятен, сәнгатен, гореф-гадәт, йолаларын хөрмәт итәргә кирәк икәнлеген төшендерү.
Ел дәвамында балалар белән төрледән-төрле бәйрәмнәр үткәрдек.»Космос көне», «Без нәни космонавтлар» исемле чаралар уздырып планеталар, кояш, ай төзелешен күзәтеп » космоска» экскурсиягә очтык , балаларның белемнәре тагын да үсүен күрдек. Ракета, спутник, космик станция , планета рәсемнәрен пазллар итеп тәкъдим итеп занятияләрдә куллану, планеталарның исемен истә калдырырга, танып белергә зур этәргеч булды. Космос белән таныштыруны бер юнәлештә генә алып барып булмый. Шуңа күрә булдыра алганча күбрәк занятияләрдә куллану, отышлырак.
Бала һәм әйләнә-тирә дөнья занятияләрендә глобус белән таныштыру без яши торган Җир планетасының тугәрәк формасында булуын, һәм җирдә генә тормыш, яшәеш барлыгын аңлатырга ярдәм итә.
Рәсем, әвәләү занятиясендә кызык марсианнар әвәләү, космонавт темасына рәсем, төсле кәгазь, фольга, пенопласт кулланып ракета, Җир планетасын ясау.
Балалар бит уйлап чыгарырга бик яраталар!! Алар яңа өйрәнгән сүзләрне, планета исемнәрен кулланып, рәсемнәрдән карап сөйләм теле үстерү занятияләрендә бик матур,үзенчәлекле хикәяләр төзеделәр.
Музыка дәресләрендә космос темасына җырлар тыңлау, аларны өйрәнү, бәйрәмнәр оештыру бу теманы тагын да тулылыландырып җибәрә.Шуңа күрә музыкант белән берлектә эшләргә тырышабыз.
Ләкин иң отышлы, иң кулай вариант- санап үткән методларның барысын бергә куллану. Һәм ата-аналар белән бергәләп матур, ямьле бәйрәмнәр үткәреп, ачык дәресләр күрсәтү. Бакчада балалар өчен стена газеталары, ширмалар эшләп занятияләрдә кулландык. Нинди генә эшчәнлекне үрнәк итеп алсак та, уен төп чара булып кала. Космос темасына багышлап дидактик, интеллектуаль, хәрәкәтле уеннар картотекасын киңәйттек.
Быел Космос елы булу уңаеннан һәр яклап балаларның белемен үстерү өстендә эшләдек. Һәрбер ата-ана үз баласы белән даими кызыксынып тора. Аның уңышлары өчен сөенә, яшьтәшләреннән аз гына калышса да, борчыла башлый. Бала белән эшләр алдыннын аның характеры, үз-үзен тотышы белән танышып чыгарга кирәк. Бәлки аңа башкаларга караганда икенче төрлерәк юлдан килеп караргадыр. Менә шул исәптән без үзебезнеә балалар бакчасында балаларның йолдызлыкларын да исәпкә алып эш итәбез. Ата- аналар да мондый юл белән бик кызыксыналар. Йолдызлык ширмасыннан карап, уңай һәм тискәре яклар, өстенлекләр, башкалардан бала нәрсә белән аерылып торуын да белеп була.
Мондый юнәлешләр белән эшләгән очракта, уеннар, занятияләр аша балаларның сүзлек запаслары киңәя, эшчәнлекләре, уйлап чыгару сәләте үсә, космос турында иң гади күзаллаулар барлыкка килә, иң беренче космонавт безнең илнеке булуы белән горурлану хисе көчәя. Тирә-юнь белән таныштыру балаларның уйлап чыгарылган, фантастик геройлардан курку хисен киметә һәм бөтенләй юкка чыгарырга да ярдәм итә. Космос темасы балалар өчен киләчәктә дә бик кирәкле булыр дип ышанам. Чөнки нәкъ менә кечкенә вакытта алган белемнәр балаларның хәтерендә яхшырак саклана, мәктәп бусагаларын атлап кергәч тә, тирә- юньне дөрес күзаллауга этәргеч булып тора.
Источник
Балалар чен шигырьл р
Балкый Тукай гал;м к;генд;.
Яктылыгын ;ич т; югалтмыйча
Балкый Тукай гал;м к;генд;
Аны; шигырьл;ре саклана,
;;р татарны; к;;ел т;ренд;.
Халкымны; с;екле шагыйре
Тукае булганга с;ен;м.
;кияте, шигыре Тукайны;,
;ыр бел;н укыла, к;й бел;н.
Я, ;йтегез, бармы шундый кеше
Укымаган бер д; Тукайны?
Горурланып, юк, дип ;йт; алам,
;;ркем укый безд; Тукайны.
Без Тукайлы халык, Тукайлы.
Борын- борын заманда, башын япмаган бер авылда, яш;г;нн;р ди К;;; бел;н Сарык. Аларны; ;йл;ре булган ди таштан. С;йлимме я;а баштан? Юк, с;йл;мим баштан, с;йлимен д;вамын.
К;;; бел;н Сарыкны; дуслары
Булган ;би бел;н бабай.
;ич с;йл;п кит; алмыймын,
Тагын буталдым бугай.
;би бел;н бабай бит
Булмаган тик дуслары,
Алар бу хайваннарны;
Булганнар ху;алары.
Бер т;гам азыклары да
Калмагач ашатырга,
К;;; бел;н Сарыкларын,
;иб;рг;нн;р ди, кырга.
Капчык бирг;нн;р кулына
К;;; бел;н Сарыкны;,
Салырсыз шунда диг;нн;р,
Тапкан барлык азыкны.
Бер д; ямансуламагыз,
Шалтыратып торырбыз
Сотовыегызны бер;к,
Сез югалта к;рм;гез.
К;;; ;йтк;н ди Сарыкка,
Ачуланма, син азрак а;гыра,
Яхшылап тык сотовыйны,
Зин;ар, т;шереп калдырма.
Бара-бара шактый гына
Юл ;тк;нн;р ди болар.
Юлларына очраган,
Чир;мсез япан кырлар.
Тора-бара ;;й д; ;итк;н,
;ск;н кырларда ;л;н.
С;енг;нн;р инде болар,
Ач булмабыз дип б;т;н.
К;зг; кад;р р;х;тл;неп,
Ки; кырларда й;рил;р.
Ямьле ;;й айларында,
Бер авырлык к;рмил;р.
К;нн;р к;зг; авышканда,
Сагыну баса боларны.
Юксыналар т;мам болар
;би бел;н бабайны.
;итм;с; бабай да берк;н
Сотовыйдан с;йл;ште,
“Кайтырсыз инде, дускайлар,
Колхоз печ;н ;л;ште.”
Ташып ;йдек без печ;нне,
Сарай башын тутырдык.
Сезне сагынып, юксынып,
;ле елап утырдык.
Ярар, дидел;р хайваннар,
Кайтырбыз без бик тизд;н,
Без д; бик сагынган идек,
Чакыру к;ттек сезд;н.
Берк;н шулай, х;лд;н таеп
Утырганнар ди ялга.
Су коенып алганнан со;,
Чыгып ятканнар ярга.
Яр буенда к;р; болар
Яна ди якты учак.
Б;рел;р ;ыелганнар да,
Пешер;л;р ди борчак.
К;;; шулчак уйчанланып,
Х;йл; корып ташлаган.
Б;рел;р янына барып,
Ялган с;йли башлаган.
Х;лл;регез м;шкел ик;н,
Х;зер аучылар кил;.
Юк ит;рл;р ;зегезне,
Качыгыз сез, тизр;к.
Б;рел;р усал булса да,
Х;йл;не а;ламыйлар,
Бер-берл;рен; карашып,
Сызырга чамалыйлар.
Шулчак Сарык кес;сенд;
Шалтырый ди сотовый.
Бу тавышны ишет;г;,
Б;рел;р дер калтырый.
Р;хм;т сезг;, туганкайлар,
Сез безне коткардыгыз.
Без тизр;к китик ;ле,
; сез утырып ашагыз.
Б;рел;р китеп баргач,
Калгачтын тынычлыкта.
Казандагы ботканы,
Сала болар капчыкка.
Сарык ;йт; К;;;г;
;йд;,ашыйк ботканы.
Аякларым атламый,
Х;лем бер д; калмады.
К;;; ;йт; Сарыкка,
Юк, ди, ашамыйк ;ле
Кайтып ;итик авылга,
Син, дускаем, ашыкма.
Инде ;;йл;р д; ;тте,
Картлар к;не д; ;итте,
Кайтыйк тизр;к авылга,
;лк;нн;рне котларга.
Берк;н ирт;н звонокка
Басалар озак итеп.
К;тк;нсездер безне дип,
Мен; кайтып та ;иттек.
;й шатланды ;лк;нн;р,
Б;л;к алгач болардан,
К;ршел;рен д; чакырып,
Авыз иттел;р боткадан.
Б;йр;м бел;н котлар ;чен
Бик ашыктык кайтырга,
Юл бик нык арыткан безне,
Инде кир;к ятарга.
Бигр;к м;рх;м;тле ик;н
Сарык бел;н К;;;се.
;;ркемг; д; файдалы шул,
;лк;нн;р т;рбиясе.
(Сарык бел;н К;;; образына характеристика язарга.)
Ялкау Салих.
Урам буйлап бара идем
Очрады ми;а калай.
Бу ;киятне; герое-
Салих атлы бер малай.
Салих к;нн;р буе эшсез-
Т;ш;мг; карап яткан.
Озак ятып муеннары,
Х;тта билл;ре каткан.
Салихны; якын дуслары
Булганнар алтау.
Барысы да Салих кебек,
Булганнар ялкау.
Трай тибеп й;рг;нн;р ди,
Алар к;н буе.
;йг; кайткач ;;рберсене;,
Ашауда булган уе.
;нил;ре малайларын
Орышалар ди.
Акыллы кеше трай тибеп,
Й;рми алай дип.
Салихка ;тисе бер к;н
;;за бирг;н, ди.
К;р;к тоттырып кулына,
Казыткан, ди, ;ир.
Инде х;зер утырт,- диг;н,
Шунда алмагач,
Нинди егет буласы; син,
Агач та ;стер; алмагач.
Егет кеше ;чен,- диг;н,-
;итмеш ;;н;р аз.
Ирт;г;, -диг;н,- яхшылап
Казып куй бер баз.
Б;р;;гене шушы базга
Салырбыз диг;н.
Шулай итеп малаена,
Ки;;шл;р бирг;н
Ял к;нне,- диг;н,- берг;л;п
Кис;рбез утын.
;йд;, х;зер бу эшл;рг;
Бер;мл;п тотын!
Башын кашып басып торган
Салих аптырап.
Бу эшл;рне уйлаган да
Куйган калтырап.
Эшлисем килми диг;н ул,
Ирен;м бит мин.
Бер эшсез д; ;йб;т иде,
;т; иде к;н.
Моннан со; син ;ичкайчан да
Тормассы; эшсез.
Эшл;п ;см;г;н малайлар,
Булалар к;чсез.
Тора-бара ашарга да
Булмас бит к;че;.
Ашамаса; витаминнар,
Калмас бит теше;.
Алай уйлаган, ди, Салих,
Болай уйлаган.
Уйлый-уйлый башы каткач,
Ятып йоклаган.
Т;мл;п йоклап кит; бел;н
Т;ш к;рг;н малай.
Т;шенд; аны; янына
Килг;н, ди, Тукай.
-Н;рс;,- диг;н ул Салихка,-
Йоклап ятасы;?
Болай итеп ялкаулыкка
Кереп батарсы;!
К;р;м, минем шигырьл;рне
Укымагансы;,
Х;тта шигырь укырга да
Ялкаулангансы;.
Мондый егетл;р ми;а,
;ич ошамыйлар,
Андыйлар ипине д; еламыйча
Ашый алмыйлар.
Гали ;н; к;;;сен д;
Чир;м бел;н сыйлый
К;;; а;а р;хм;т ;йтеп,
Сакалын селки.
Бары тик эш бетк;ч кен;
Уйнарга ярый.
Самат, м;с;л;н, ;енд;
Д;ресен карый.
Эшк; тотын, йоклап ятма,
Караваттан т;ш,
Эш агачы ;;рвакытта
Бик юмарт китерер ;имеш.
Тирл;п-пешеп йокысыннан
Уянган Салих шуннан.
Тору бел;н кызып-кызып,
Эшл;рг; д; тотынган.
Тир;-юньн;рне чистартам,
Казыйм, т;зим, шомартам.
Моннан ары беркайчан мин,
Т;ш;мг; т;кереп ятмам.
Дусларга да ки;;ш бир;м
Й;рм;ск; трай тибеп.
Инде мин яши башлармын,
Н;къ б;ек Тукай кебек.
;киятне шул урында
Т;г;лл;п куйыйм ;ле.
Минем кебек беркайчан да,
Ялкауланмагыз, яме.
(Салих образына характеристика бир, шигырьд;н м;кальне тап))
Яш;г;н ди бер Таган,
Балаларны атындырган.
Туктаусыз эшл;г;нг;,
Таган бик нык арыган.
Эшл;п арыган Таган
Ял ит;рг; уйлаган.
Озак тик торганлыгтан,
К;г;рг;н ди бу Таган.
Эшсез тик тормас ;чен,
Кин;т к;г;рм;с ;чен,
;зе;; тап бер ш;гыль.
Эшсез бит кызык т;гел.
Эш ;;м ялны чиратлаштыр,
;;рчак ит син х;р;к;т.
;ичкайчан да онытма,
Х;р;к;тт; б;р;к;т.
(Билгесез ;тк;н заман хик;я фигыльл;рне тап)
Бер авылда бик т;, бик т; ит;гатьле ;хм;т исемле малай яш;г;н ди. ;ти-;нисе ш;;;рд; яш;с; д;, ;хм;т авылда д;; ;нисе янында яш;г;н. Авылны; и; х;рм;тле кешесе, акъ;бисе булган ;хм;тне; д;; ;нисе. ;хм;тк; д; бик д;рес т;рбия бирг;н ул. Ит;гатьле с;зл;р бел;н ген; с;йл;шк;н, изге гам;лл;р ген; кылган бу малайны авыл халкы бик яраткан. Авылдагы ;би-бабайларга барып булышып й;рерг; д; вакыт тапкан ;хм;т. Аны; и; яраткан с;зе булган ик;н р;хм;т.
;хм;т кешег; булышып
Ишетк;н ;;рчак р;хм;т.
Бу с;зне ишет; бел;н,
Булган ;хм;тк; р;х;т.
Бер;;г; ;ир казыган ул
Утыртыр ;чен суган.
Ишетк;н матур с;зе,
Тагын шул р;хм;т булган.
;лк;н яшьт;ге ;биг;
Чишм;д;н су китерг;н.
Бакчадагы т;т;лл;рд;н,
Ч;бен утап бетерг;н.
;би а;а тел;к тел;п
;йтк;н ди олы р;хм;т.
Р;хм;те;; р;хм;т диеп,
;й, с;енг;н со; ;хм;т.
Д;; ;нисе оныгыны;
;;р гам;лен к;з;тк;н.
Бик ш;фкатьле син, балам дип,
Ул да р;хм;тен ;йтк;н.
Бер к;нд; бик к;п р;хм;тл;р
Ишет; ик;н ;хм;т.
Р;хм;тне бит ;йт;се д;,
Ишет;се д; р;х;т.
Н;ни ген; яхшылыкка да
;йт; ул олы р;хм;т.
Искиткеч акыллы бит ул,
Изге к;;елле ;хм;т.
(;хм;т образына характеристика яз)
Мен; нинди ул Булат.
Тавыклары ;ырлый бел;,
Сыерлары м;гери,
Сарбае бик оста ;р;,
Чит-ят кеше керде дип.
М;чел;ре мыраубик;,
К;;;се-с;тлебик;.
;рд;кл;ре бак-бак кил;,
Шулай башлана ирт;.
Ирт;н торып битен юа,
Колак арты кап-кара.
М;кт;пт; ;чле алса да,
Кош тоткандай шатлана.
Кулына алган ;;р н;рс;,
Я ватыла, я сына.
Мин т;гел, апа ваткан дип,
Сылтый ул апасына.
Язгы кояшлы ирт;д;,
Агачта кошлар сайрый.
Йокы бирмил;р ми;а дип,
Сыерчыкларны аулый.
;нисе кушкан эшл;рг;
Ул карый бармак аша.
Кайвакытта ялкаулыгы
Чын-чынлап чикт;н аша
;ит;р дил;р а;арга,
Й;рм; урамда дулап.
Бер исе д; китм;г;нд;й,
Авызын ера Булат.
Орышып та булмый аны,
Ул ;;рчак авыз ера.
Ачулана башлау бел;н,
С;зне кирег; бора.
Шул урында шигыремне
Туктатам, т;мам ит;м.
Бу малайга ничек итеп,
Б;я бирерсез ик;н?
(Булат нинди сыйфатларга ия, язып ;т)
Кайда яши Ш;р;ле?
(балалар с;йл;ш;)
-Ш;р;ле яш;г;н урманны
Барып к;р;сем кил;.
;йтегез ;ле, дусларым,
Кайсыгыз юлны бел;?
Ул урман бик куркынычтыр,
Кара;гыдыр, шомлыдыр.
Ш;р;ле диг;н ул н;рс;,
Бик т; озын йонлыдыр.
М;гезе д; бар дил;р бит,
Озын ди бармаклары.
Авыз-борыны да бардыр,
Бардыр бит колаклары?
-Мин бик яхшы бел;м аны,
Бар бит х;тта к;рг;нем.
Бармакларын к;рг;ч аны;,
Мин чынлап та ш;рл;дем.
Урманында ;с; аны;
Кура ;ил;к т;, ;ир ;ил;к
Ш;р;лед;н курыкмаса;,
;ыярсы; чил;к -чил;к.
Ул яш;г;н урман эче
;лл; ни шомлы т;гел.
Чил;кл;п татлы ;ил;кне
;ыярга тели к;;ел.
К;рерг; тел;с;; ;г;р
Ш;р;лене, урманны,
Тизр;к кулы;а ал да,
Укы, дустым, Тукайны.
(Шигырь буенча Ш;р;ле образына характеристика бир.)
Тел турында с;йл;шик.
(укытучы, Алин;, ;ни с;йл;ш;)
Б;ген, дуслар, сезне; бел;н
Тел турында с;йл;шик.
Саф татарча матур итеп,
Елмаеп ис;нл;шик.
Шушы телд; ;нил;р д;
Бишек ;ырын к;йлил;р,
Кичл;рен н;нил;рен;
;киятл;р с;йлил;р.
Шушы телд; ;;р ирт;д;,
;йтик “Х;ерле ирт;!”
Й;зд;ге матур елмаю
К;нне х;ерле ит;.
Х;ерле к;н ;;мм;гезг;,
Сау-с;лам;т булыгыз.
Телне яхшы ;йр;нс;гез,
Сез б;хетле булырсыз.
Х;зер мин сезг; ;з ана теленд; вата-;имер; с;йл;ш;че, ;з теленн;н хурланучы, кимсен;че бер кыз турында с;йл;рг; телим. Сезне; бу кызга карата м;н;с;б;тегез нинди булыр ик;н, хупларсызмы сез аны, ;лл; юкмы?
Алин; татар булса да,
;ич с;йл;шми татарча,
;ти-;нисен; д;,
Ул энд;ш; русча.
Мама, ди ул ;нисен;,
Син зачем урыс т;гел?
Я целый день на вопрос
Ответ эзл;дем б;ген.
Зачем ми;а д;; ;нил;р
Кызым да кызым дил;р.
Мин русча сораганда,
Ми;а ответ бирмил;р.
После школы я, мамочка,
Не останусь авылда.
Русча гына с;йл;ш;л;р,
В городе Казанда.
Поэтому х;зерд;н ;к,
Мин русча с;йл;ш;м.
Шу;а к;р; ;тиг; д;,
Мин папа дип энд;ш;м.
Потом ми;а легко булыр
Ш;;;рд; яш;;л;ре.
Авылда яш;п беркем д;
;ле р;х;т к;рм;де.
;нисе кызын ты;лап тора да, й;р;ге ;рнеп с;йли башлый.
И кадерле балакаем,
Син д;рес уйламыйсы;.
;з телен белм;г;нн;р
Тормышта у;амы со;?
Мин бит си;а т;нн;р буе
Бишек ;ыры к;йл;дем,
Саф татарча матур итеп
;киятл;р с;йл;дем.
;з телен оныткан бала
;ичкайчан р;х;т к;рм;с.
Ана телен белм;г;нн;р,
Башка телне д; белм;с.
Р;н;етм; безне балакай,
Хурлама син теле;не.
Б;хетле яш;рсе; бары
Тотса; син ;з дине;не.
Б;ек Тукай дан ;ырлаган
Изге туган телен;.
Кешене; кем ик;нлеге
Теленн;н ;к к;рен;.
(Алин;не; с;йл;менд;ге рус с;зл;рен татарчага ;йл;ндереп яз, Алин;г; характеристика бир)
Бишле тел;, син, к;кк;к!
К;кк;к диг;н кош турында
Дуслар, сез бел;сезме?
Чит ояга к;к;й сала,
Гамьсез ул, диясезме?
К;кк;к тел;к тели ик;н,
Санга кушып тел;ген
Нинди билге аласы;ны
Х;зер ;йтеп бир; ди.
Кин;т к;кк;к телг; килде
Бер;;, ик;;, туктады.
К;пме ген; к;тс;м д; мин
Икед;н ары узмады.
Икеле телисе; ми;а,
;й, к;кк;гем, к;кк;гем.
Тел;м;, зин;ар, икеле
Икеле кир;к т;гел.
Икеле алганым юк бит
Укый башлаганнан ук.
Бишле ген; алам ич мин,
Кычкыр бишне син, к;кк;к.
Тагын ты;лап торам ;ле.
;;;, бишне кычкырды!
К;кк;гем; мин р;хм;тле,
Бишлене ычкындырмыйм.
Урман аша узган чакта
Саныйм к;кк;к авазын.
Нич; тапкыр кычкырса да,
Мин гел бишле аламын.
(;ыю саннарын язып ал)
Источник